پوشش زنان در ایران باستان یک نظریه است که بر اساس آن، پوشش حجاب از ایران پیش از اسلام سرچشمه می‌گیرد. ویل دورانت معتقد است نقش پوشش و حجاب زنان در ایران باستان چنان برجسته‌است که می‌توان ایران را منشاء اصلی پراکندن حجاب در جهان دانست. دایره‌المعارف لاروس نیز به وجود حجاب زنان در ایران باستان اشاره می‌کند. در تفسیر اثنی عشری چنین آمده‌است: «تاریخ نشان می‏دهد که حجاب در فرس(فارس) قدیم وجود داشته‌است» حجاب در جهان، به دوران پیش از تاریخ و عصر حجر باز می‌گردد. از دیدگاه باستان‌شناسی پیدایش حجاب به دوران پیش از مذاهب باز می‌گردد، بنابراین مذهب را نمی‌توان عامل پیدایش حجاب دانست. [1] برپایهٔ متون تاریخی در بیش‌تر تمدن‌ها و ادیان جهان، در میان زنان حجاب معمول بوده‌است. هرچند فراز و نشیب زیادی داشته‌است و گاه به میل حاکمان وقت، بیش‌تر یا کم‌تر شده‌است ولی هرگز به طور کامل از میان نرفته‌است. بنا به شرایطی که ذکر شد همیشه سبک و اسلوب خاصی داشته است. بررسي‌ها نشان مي دهد كه پوشش تمام بدن در دوره هاي مختلف تاريخي چه نزد زنان و چه نزد مردان در ايران يك حقيقت بوده است و به هیچ وجه ایرانیان در برهنگی به سر نمی برده اند. اما این را بایستی در نظر داشت که پوشش کامل و آراسته همراه با تزئینات زنان در ایران، با پوشش چادر اسلامی متفاوت بوده است. ویل دورانت معتقد است نقش پوشش و حجاب زنان در ایران باستان چنان برجسته‌است که می‌توان ایران را منشاء اصلی پراکندن حجاب در جهان دانست.[2] دایره‌المعارف لاروس نیز به وجود حجاب زنان در ایران باستان اشاره می‌کند.[3] در تفسیر اثنی عشری چنین آمده‌است: «تاریخ نشان می‏دهد که حجاب در فرس(فارس) قدیم وجود داشته‌است.»[4]

مادها
برپایهٔ پذیرفته‌شده‌ترین نظریهٔ کنونی، آریاییانی که به فلات ایران آمدند، به سه دستهٔ اصلی تقسیم شدند: مادها، پارس‌ها و پارت‌ها. مادها نخستین دودمان ایرانی را در ایران تشکیل دادند. دولت ماد را مي توان پيشاهنگ دولت آريايي و دولت بزرگ هخامنشي دانست چه «هووخشتر» دولتهاي نيرومند آن زمان يعني آشور و بابل را ضعيف ساخت و بر ارمنستان و آسياي صغير تا رود هاليس دست يافت. عيلام ، پارس ، هيرکاني ، طبرستان و باکتري از دولت ماد اطاعت ميکردند. اين دولت اصول کشورداري قبايل متحد و فنون نوين جنگ را بوجود آورد. چنانکه کوروش بزرگ پس از فتح ماد همدان را که پايتخت دولت ماد بود، مرکز پادشاهي خود قرار داد و پارسيان از آداب و رسوم و حتي طرز پوشاک مادها بهره مند شدند.[5] کتاب «پوشاک باستانی ایرانیان» دربارهٔ پوشش زنان در دوران مادها با تکیه بر نقوش برجستهٔ برجا مانده می‌گوید که پوشاک زنان آن دوران از دید شکل با پوشاک مردان یکسان است. در ادامه دربارهٔ آن نقوش چنین می‌نویسد:«مرد و زن به واسطه اختلافی که میان پوشش سرشان وجود دارد، از هم تمیز داده می‌شوند. به نظر می‌رسد که زنان پوششی نیز روی سر خود گذارده‌اند و از زیر آن گیسوهای بلندشان نمایان است.»[6]

هخامنشیان
به نظر می‌رسد که پوشش زنان در دوران هخامنشیان با دوران مادها چندان تفاوتی نکرده باشد. پیرامون پوشاک زنان در این دوره چنین نوشته شده‌اند: «از روی برخی نقوش مانده ازآن زمان، به زنان بومی بر می‌خوریم که پوششی جالب دارند. پیراهن آنان پوششی ساده و بلند یا دارای راسته چین و آستین کوتاه است. به زنان دیگر آن دوره نیز برمی خوریم که ازپهلو به اسب سوارند. اینان چادری مستطیل برروی همه لباس خود افکنده و در زیر آن، یک پیراهن با دامن بلند و در زیر آن نیز، پیراهن بلند دیگری تا به مچ پا نمایان است.»[7] ویل دورانت دربارهٔ زنان در دوران هخامنشیان می‌گوید: «زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشتند که جز درتخت روان روپوش دار از خانه بیرون بیایند. هرگز به آنان اجازه داده نمی‌شد که آشکارا با مردان اختلاط کنند. زنان شوهردار حق نداشتند هیچ مردی را، حتی پدر یا برادرشان باشد، ببینند. در نقش‌هایی که درایران باستان برجای مانده، هیچ صورت زنی دیده نمی‌شود و نامی از ایشان به نظر نمی‌رسد.»[8] همچنین توسط یک هیئت روس در دره پازیریک قطعه فرشی کشف شده است که مراسم مذهبی را ترسیم می کنند که توسط چهار زن جشن گرفته شده است. آنها ایرانی الاصل هستند و لباس هخامنشی به تن دارند. رنگ پوست شخصیت ها سفید، چشم هایشان قهوه ای و موهایشان آبی است. در این فرش شباهت لباس زنان با مردان بسیار قابل توجه است، فرضیه ای که توسط هرودوت پیش از این تایید شده است.[9]

اشکانیان
پس از و تاخت و تاز به ایران، هنگامی که وضعیت آشفته بود، اشکانیان ایرانی که از پارت‌ها بودند، به حکومت رسیدند. در این دوران که نفوذ ادیان بودایی و مسیحیت از شرق و غرب، آیین زرتشتی را کم‌رنگ نموده بود، زنان ایرانی همچون گذشته دارای حجاب پوشیده‌ای بوده‌اند. در این باره چنین می‌خوانیم: «لباس زنان اشکانی پیراهنی بلند تا روی زمین، گشاد، پرچین، آستین‌دار و یقه راست بوده‌است. پیراهن دیگری داشته‌اند که روی اولی می‌پوشیدند و قد این یکی نسبت به اولی کوتاه و ضمنا یقه باز بوده‌است. روی این دو پیراهن چادری سرمی کردند.»[10] درجای دیگر آمده‌است: «چادر زنان اشکانی به رنگ‌های ارغوانی و یا سفید بوده‌است. گوشه چادر در زیر یک تخته فلزی بیضی منقوش یا دکمه که به وسیله زنجیری به گردن افکنده شده، بند است. این چادر به نحوی روی سر می‌افتاده که عمامه (نوعی کلاه زنانه) را در قسمت عقب و پهلوها می‌پوشانیده‌است.»[11] درکتاب «پارتیان» نیزآمده‌است: «زنان عهد اشکانی قبایی تا زانو برتن می‌کردند، با شنلی که برافکنده می‌شد و نیز نقابی داشتند که معمولا به پس سر می‌آویختند. همچنین از آثار این دوره، روسری ابریشمین خوش رنگ و نگار و نفیس زنان سنگسری به جا مانده‌است که «ساخته مکنه» نام دارد و سده‌هاست که زنان سنگسری آن را می‌بافند و می‌آرایند. آنان این روسری را به ترتیب خاصی بر سر خود می‌بندند، که این خود نمونهٔ کامل پوشش سر زنان در زمان اشکانیان می‌باشد.[12] در دورهٔ اشکانیان پوشش زنان شامل پیراهن شلوار و در مراسم‌های رسمی و مذهبی همراه با شال بلندی بودهذاست که نمونه‌های آن در مجسمه‌های دورهٔ اشکانیان نمایان است. این مجسمه‌ها بانو اوبال و دخترش را با کلاهی بلند وجواهر نشان همراه با شال بلندی که در پشت آویزان است و گیسوان بافته و جمع سده و پیراهنی دراپه(چیندار به صورت افقی) وشلوار دراپه و جواهرات فراوان نشان می‌دهد که بسیار یادآور پوشش بانوان هندی است.

ساسانیان
در زمان ساسانیان همچون دوران پیش از آن، زنان از چادر[13] به عنوان پوشاک رو استفاده می‌کردند، و در زیر آن پیراهنی می‌پوشیده‌اند.[14] همچنین در این دوره پوشاندن صورت با نقاب نیز در میان زنان ایرانی وجود داشته‌است. در این باره ماجرایی در تاریخ نقل شده‌است که در اینجا آن را می‌آوریم: «هنگامی که اعراب، شاهزادگان ایرانی(دختران «کسری» از پادشاهان ساسانی) را به همراه اموال بسیار برای فروش (به عنوان برده/کنیز) به نزد عمر)لعنه الله علیه) برده بودند، عمر)لعنه الله علیه) فرمان می‌دهد تا نقاب از صورت برکشند تا خریداران با دیدن چهرهٔ آنان پول بیش‌تری بپردازند. در این هنگام شاهزادگان ایرانی که از دستور عمر)لعنه الله علیه)  اطاعت نکرده بودند مشتی بر سینهٔ نمایندهٔ عمر)لعنه الله علیه)  که قصد انجام این کار به زور داشت می‌زنند. عمر)لعنه الله علیه)  که خشمگین شده بود، قصد نمود تا با تازیانه بر آنان بزند، که در این گاه، شاهزادگان ایرانی می‌گریستند. علی ابن ابی طالب که نظاره‌گر ماجرا بودند، عمر را به آرام کردند و این حدیث را ازحضرت محمد( صلی الله علیه وآله) پیامبر اسلام نقل نمود: «بزرگ و شریف هر قومی را که خوار و فقیر شده، گرامی بدارید.» پس از این که عمر(لعنه الله علیه) آرام شده‌بود، امیرالمومنین گفت: «با دختران شاهزاده، نباید معاملهٔ دختران بازاری (کنیزان) کرد». [15]

سیر پوشش زنان ایرانی
دوره هاي ايران باستان شامل دوره مادها-دوره پارسيان(هخامنشيان)-دوره پارت ها(اشكانيان)-دوره ساسانيان – و بعد از اسلام كه شامل دوره استيلاي مغول، دوره صفويه، دوره زنديه و افشار ،دوره قاجاريه و دوره پهلوي و جمهوری اسلامی است.

زنان ماد
در ميان تنوع وسيع اقوام ايراني دو قوم ماد و پارس نام و نشان پر رنگي دارند چون توانستند قدرت و پادشاهي خود را گسترش دهند. مادها و پارس ها چنان قرابت و نزديكي با هم داشتند كه گاه تمايز بين آنها مشكل مي گردد.همين موضوع بر تحقيقات پژوهشگران در تفكيك پوشاك آنها تاثير گذاشته است. آنچه مسلم است لباس مادها طرح و دوختي ساده داشته كه بعضي از پژوهشگران اين ظاهر ساده و كم چين و چروك را به علت استفتده از چرم براي لباس ميدانند و بعضي ديگر به دليل شرايط آب و هوايي سرد و كوهستاني مي دانند ولي تشابه لباس مردان و بانوان مادي بسيار زياد بوده است. در برخي حجاريها مي توان از پيراهن هاي بلند و آستين كوتاه نام برد كه دامن ريشه دار بوده. بعضي از نقش ديگر دو زن را پيراهن بلند تا پشت پا نشان مي دهد كه سر اندازي چادر مانندكه كوتاه بود به سر داشته و نمونه ديگري كه نشان مي دهد بانوان مادي جامه هاي بلند چين دار با آستين هاي گشاد مي پوشيده اند.

زنان در دوره تيموريان
از دوره تيموريان كم كم سبك مغولي كاسته شد و سبك هاي ايراني جاي آن را گرفت. تن پوش هاي تنگ و چسبان جاي رداهاي گشاد پيشين را گرفتند. قباي رويي اغلب سرار باز مي ماند و بلندي پيراهن زيرين نمايان بود.(كمر بند دوباره رواج يافت و عمامه جاي كلاه سلجوقي را گرفت ) پيراهن ها آستين بلند بود و تن پوش هاي رويي آستين كوتاه يا بي آستين بود. دستارهاي زنانه نيزدر اين دوره ساده بود و گاه از پشت سر آويزان مي شد. زنان در بيرون خانه چادر سفيد بر سر داشتند كه صورتشان را در پشت توري سياهي بافته شده از موي اسب (پيچه)مخفي بود.نوع ديگر روبنده نقابي كوچك و سفيد بود كه تنها دهان و چانه را مي پوشاند.

زنان در دوره اشكانيان
پس از دوران بسيار كوتاه سلوكي ها كه اندك تاثيري از فرهنگ يوناني در فرهنگ ايراني ديده مي شود دوران 470 ساله اشكاني فرا مي رسد كه به دليل دشمني ساسانيان قسمت اعظم مظاهر فرهنگ و تمدنشان از بين رفته. با توجه به مدارك كمي كه در دست است لباس زنان اشكاني عبارت بوده از پيراهن بلند و چين دار با آستين بلند و كمربندي كه بر روي لباس بسته مي شده (جنس لباس از پارچه هاي نقش دار و مزين به قلابدوزي بوده)و بر روي اين لباس پيراهن ديگري پوشيده مي شد كه بلندي كمتري داشته و يقه باز داشته است. استفاده از سر بند هاي گوناگون (شبيه عمامه) و كلاه هاي مخروطي بلند كه تور يا چادري از بالاي آن آويخته مي شد معمول بود.همچنين پارچه اي مانند شنل بر دوش خود مي آويختند.

زنان در دوره زنديه و افشار
از اواخر دوران صفويه نفوذ سبك پوشاك غربي بر پوشاك ايرانيان آغاز ميگردد كه علت آن ورود تجار و سياستمداران بيگانه بود كه با پوشاك خود در انظار عمومي و حتي دربار ميشدند. پيراهن زنانه زنديه كوتاه و بي يقه و با چاكي در جلوي سينه بود كه جواهري به آن مي آويختند , نيم تنه اي آستردار به نام ار خالق مي پوشيدند. شلوار آنها حجيم و پف دار بوده كه از نوعي دوخت به نام نقش دوزي استفاده مي كردند كه پارچه شلوار را حجيم نگه مي داشت. زنان در بيرون از خانه چادري سفيد با روبنده كه توسط قيطان بر سرو گردن نگاه داشته مي شد , به سر مي كردند.

زنان در دوره قاجار
لباس زنان ايراني تا پيش از مسافرت نا صر الدين شاه به فرنگ عبارت بود از : پيراهني كوتاه و ارخالقي از آن كوتاه تر كه براي پوشاندن بالاتنه بكار مي رفت و دامني كه تا پشت پا را مي پوشاند. سر پوش داخل منزل هم چارقدي بود كه سر و موهاي بافته شده آنان را مي پوشاند. براي بيرون از خانه چاغچوري كه زير جامع در آن بگنجد برپا و چادر سياهي بر سر و روبنده ي سفيد با قلابه جواهر كه از پشت سر آنها مي درخشيد به صورت مي زدند.

زنان در دوره ساسانيان
ساسانيان نيز مدت طولاني بر ايران حكومت كردند. لباي بانوان شامل پيراهن بلند و گشادي بوده با آستين هاي بلند يا كوتاه كه با بستن بندي زير سينه چين هاي فراواني پيدا مي كرد معمولا در انتهاي پيراهن پارچه ي پرچيني را مي افزودند و آن را از پيراهن هاي ساده و بلند پارتي مجزا مي ساخت. روي پيراهن پوششي استفاده مي شد كه از روي شانه چپ رد مي شد يا گره مي خرد در تصاوير ديگري اين پوشش از باسن به پايين آويزان است و لبه هايش دور بازوها پيچيده مي شده. گاه اين شال به عنوان سر پوش نيز استفاده مي شده است.

زنان در دوره پارسيان/زنان در دوره پهلوي
در سالهاي اوليه حكومت پهلوي پوشاك شبيه دوره قاجار بود پس از انقلاب مشروطه كه بسياري از مردان به خارج سفر كرده بودند تغييراتي در لباس مردان به سبك فرنگي به وجود آمد. بعضي از اعضا دربار كه در خارج تحصيل كرده بودند با منسوخ كردن كامل حجاب موافق بودند يكي از اين حاميان وزير قدرت مند دربار عبدالحسين تيمور تاش بود كه در جلسه كابينه در سال 1312 واردات كلاههاي زنانه از خارج از كشور را قانوني كرد سر انجام رضا شاه در مراسم فارغ التحصيلي مدرسه دولتي دانشسراي مقدماتي در 17 دي 1314 با همسر و دخترانش كه بدون حجاب بودند ظاهر شد و رسما دستور كشف حجاب را داد. 
 
"حجاب گوهر زن است"
این جمله ای است که برای امروز و دیروز نیست.از قرن ها پیش حتی قبل از اسلام، حجاب و عفاف در فرهنگ ایرانی حضور پررنگ داشته است و نجابت و پوشیدگی زنان ایرانی زبانزد همگان بوده است. بعد از ورود اسلام به ایران، این امر در ایران اسلامی تجلی بیشتری یافت و در لایه های زندگی مردم ردپای آن به وضوح بیشتر و بیشتر دیده شد. اما با پیشرفت فن آوری های ارتباطی، حجاب دستمایه خوبی برای جنگ فرهنگی غرب با ایران محسوب شد. غرب و صهیونیسم حجاب را که در فرهنگ اصیل ایرانی – اسلامی اهمیت ویژه دارد هدف آماج حملاتخود قرار دادند و با انواع و اقسام شیوه های ضد فرهنگی سعی در رواج بی حجابی بخصوص در نسل جوان کشور دارند. برای همین زنان جامعه اسلامی ایران امروز باید به گونه‌ای رفتار کنند که الگوی زنان سایر کشورهای جهان قرار گیرند و باید در راه انتقال مفهوم حجاب به دختران جوان نهایت تلاش خود را به کار بندند تا این ترفند غرب را نیز خنثی سازند و پشت سر بگذارند. اما هر سال تابستان و فصل گرما که می آید، حضور بدحجابان در جامعه بیشتر نمود پیدا می کند.انگار گرمای هوا بهانه ای می شد برای پوشش نامناسب برخی دختران و پسران جوان.پوششی که شایسته فرزندان ایران اسلامی نیست. در این میان اکثریت سیاسیون مقصر اصلی وضعیت فرهنگ حجاب در کشور را دولت نهم و دهم می دانند چرا که با تصویب شدن قانون حجاب و عفاف در سال 84 ، هنوز وضعیت آنطور که مورد انتظار بود بهبود نیافته است. این در حالی است که دولتی ها مدعی هستند، فرهنگ حجاب را به خوبی در جامعه گسترش داده اند و قانون حجاب و عفاف را نیز کامل اجرایی کرده اند.در هر حال مقصر هر کسی باشد ، تفاوتی نمی کند چرا که باید همه ارگان ها و نهاد ها در کشور دست به دست هم بدهند تا کشور، این معضل بزرگ فرهنگی و اجتماعی را پشت سر گذارد. در این میان نظر مراجع نیز بسیار جالب توجه است و می تواند راهگشای جوانان باشد. سوال از مراجع اما این بود:

1- آیا حجاب از ضروریات دین است؟
2- حکم کسانی که به آن بی‌اعتنایی می‌کنند، چیست؟

آیت الله خامنه‌ای: اصل حجاب، ضروری دین محسوب است و بی‌اعتنایی به اصل حجاب و عدم رعایت آن معصیت و گناه است.
آیت الله صافی گلپایگانی: اصل وجوب حجاب فی الجمله از ضروریات اسلام است و منکر آن مرتد است ولی بی‌اعتنایی به آن با عدم انکار وجوب آن، فسق است.
آیت الله تبریزی: اصل حجاب برای زنان از ضروریات دین است و حکم کسانی که به آن بی‌اعتنایی نمایند حکم بی‌اعتنایی به سایر تکالیف دینی است.
آیت الله سیستانی: اصل حجاب از مسلّمات شریعت است و در قرآن آمده است ولی کسانی که توجه به وضوح آن ندارند، انکار آن‌ها مستلزم انکار نبوت نیست و بی‌اعتنایی، عملی گناه است.
آیت الله مکارم شیرازی: آری حجاب از ضروریات دین است ولی انکار آن برای کسانی که از ضروری بودن آن آگاهی ندارند، موجب ارتداد نمی‌شود.
آیت الله بهجت (ره): بی‌اعتنایی به حجاب گناه است و داشتن حجاب واجب است.

3- امروز حرکت خزنده‌ای بر علیه چادر که یک حجاب ملی و سنتی است آغاز شده است، خواهشمندیم نظر مبارک را در این مورد مرقوم فرمایید.
آیت الله فاضل لنکرانی (ره): سزاوار است خانم‌ها از چادر استفاده کنند چون چادر در کشور اسلامی ایران از مظاهر و شعائر اسلام می‌باشد و با حفظ این شعار سعی کنند بانوان محترم حرکت مورد سئوال را خنثی کنند.
آیت الله صافی گلپایگانی: چادر بهترین پوشش برای خانم‌ها است، چون تمامی مفاتن بدن را می‌پوشاند. خانمهای مسلمان باید آداب و سنن اسلامی را در لباس پوشیدن مراعات کنند و از تجدد گرایی مضر پرهیز کنند.
آیت الله بهجت (ره): چادر حجاب پسندیده است.
آیت الله سیستانی: چادر حجاب بهتر است و سزاوار نیست زنهای مؤمن بدون چادر خارج شوند.
آیت الله مکارم شیرازی: حجاب یکی از قوانین مسلّم اسلام است و اساس آن، پوشاندن بدن و مو‌ها غیر از صورت و دست‌ها تا مچ است ولی بی‌شک، چادر حجاب بر‌تر است.
آیت الله تبریزی: پوشیدن بدن بر زن واجب و بهترین نوع پوشش واجب،‌‌ همان چادر مشکی است که زنهای مؤمنه خود را با آن می‌پوشانند.

4- عده‌ای همراه با تبلیغات فرهنگی دشمن در روزنامه‌ها و سخنرانی‌هایشان می‌گویند چادر مشکی برای بانوان مکروه است و باید پوشش جدید مانند مانتو و کت و دامن با رنگ های متنوع جایگزین چادر مشکی شود؛ آیا چنین حرف و اقدامی صحیح است یا خیر؟
آیت الله خامنه‌ای: این صحبت صحیح نیست و بهترین حجاب پوشش چادر است و چادر سیاه هم بی‌اشکال است و کراهت ندارد.
آیت الله تبریزی: زن باید بدن خود را در غیر وجه و کفین، از نامحرم بپوشاند و نیز باید زینت خود را بپوشاند و لباسی که زینت حساب می‌شود باید آن را هم بپوشاند و با چادر بهتر می‌تواند بدن و زینت را بپوشاند و چادر سیاه مثل عبای سیاه کراهت ندارد.
آیت الله بهجت (ره): این اقدام باطل است.
آیت الله صافی گلپایگانی: نظر مذکور صحیح نیست و مفاسد بسیار دارد. متأسفانه در این زمان عده‌ای اصرار بر آشکار شدن مفاتن زن و خروج او از س‌تر و عفاف که حفاظ شخصیت و ارزش و متانت اوست، دارند؛ مع الاسف می‌خواهند این امر را اسلامی جلوه دهند، در حالی که اسلامی نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی (ره): چادر مشکی بهترین نوع حجاب است و پوشیدن لباسهایی که جلب توجه کند، حرام است.
آیت الله مکارم شیرازی: با توجه به اینکه در حال حاضر رنگ مشکی برای حفظ پوشش زنان بهتر است، کراهت آن ثابت نیست.

5- پوشیدن جوراب نازک و بدن نما برای خانم‌ها در بیرون از منزل و انظار نامحرمان چه صورتی دارد و بیرون گذاشتن موهای سر از چادر در مقنعه توسط خانم‌ها در دید نامحرمان چگونه است؟
آیت الله خامنه‌ای: پوشیدن بدن از نامحرمان بر زن واجب است و چنین جورابهایی برای حجاب شرعی واجب کفایت نمی‌کند و پوشیدن تمام موی سر در برابر نامحرمان واجب است.

6- آرایش زنان در خیابان‌ها و بیرون گذاشتن مقداری از مو‌ها و پوشیدن جوراب بدن نما و لباسهای محرک چه صورتی دارد؟
آیت الله فاضل لنکرانی (ره): حرام است.
آیت الله بهجت (ره): حرام است.
آیت الله صافی گلپایگانی: حرام است.
آیت الله مکارم شیرازی: بدون شک جایز نیست.
آیت الله تبریزی: جایز نیست.
آیت الله سیستانی: جایز نیست.

7- پوشیدن جوراب نازک برای خانم‌ها در مقابل نامحرم چه صورتی دارد؟ آیا با پای بدون جوراب، حضور در مقابل نامحرم جایز است؟
آیت الله خامنه‌ای: جوراب نازک اگر به گونه‌ای باشد که جوراب محسوب نمی‌شود، حضور با چنین جورابی در حضور نامحرم جایز نیست.
آیت الله بهجت (ره): خیر، جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: الف: اگر به قدری نازک باشد که پای آن‌ها معلوم باشد برای پوشیدن کافی نیست. ب: سزاوار است کف و روی پای خود را نیز بپوشاند.
آیت الله صافی گلپایگانی: هیچ یک از دو مورد جایز نیست.
آیت الله سیستانی: جایز نیست.
آیت الله سبحانی: جایز نیست.

8- در صورتی که زن می‌داند مرد نامحرم به قصد لذت به صورت و دستهای معمولی زینت نشده او نگاه می‌کند، در این فرض پوشاندن صورت و دست‌ها لازم است یا خیر؟
آیت الله خامنه‌ای: در فرض مذکور باید حتی وجه و کفین خود را هم بپوشاند.
آیت الله بهجت (ره): پوشاندن دست و صورت مطلقاً بنا بر احتیاط لازم است.
آیت الله تبریزی: بلی در این صورت بنا بر احتیاط، پوشاندن لازم است.
آیت الله صافی گلپایگانی: دست و صورت بنا بر احتیاط واجب باید پوشیده شود (جامع الاحکام 2/165).
آیت الله فاضل لنکرانی (ره): بلی پوشاندن آن لازم است.

9- پوشیدن مانتوهای کوتاه، تنگ و رنگارنگ با رنگهای روشن که جلب نظر نامحرم را می‌کند چه صورت دارد؟ متأسفانه در برخی شهر‌ها آموزش و پرورش پوشیدن مانتو‌ها با رنگ روشن را توصیه می‌کند.
آیت الله بهجت (ره): هر چه جلب نظر نامحرم کند، جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: با فرض اینکه نظر نامحرم را جلب کند در مرآ و منظر نامحرم جایز نیست.
آیت الله تبریزی: چنانچه زن لباسی بپوشد که زینت حساب شود، باید آن لباس را هم از نامحرم بپوشاند.
آیت الله سیستانی: لازم است که آن را از نامحرم بپوشانند.
آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که تنگ و چسبان و زینتی نباشد و تمام بدن زن به جز گردی صورت و دست‌ها تا مچ پوشیده باشد، اشکالی ندارد ولی چادر حجاب بر‌تر است.

10- پوشیدن مانتوهای تنگ و کوتاه توسط زنان که حجم بدن آن‌ها پیداست، از نظر شرعی چه صورتی دارد؟
آیت الله خامنه‌ای: اگر موجب جلب توجه نامحرم یا باعث فساد و ارتکاب حرام گردد جایز نیست.
آیت الله بهجت (ره): اگر موجب ریبه باشد حرام است.
آیت الله مکارم شیرازی: جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: پوشیدن مانتو به نحو متعارف امروز کافی نیست علاوه بر اینکه مانتو مفاتن بدن و برجستگیهای آن را نمی‌پوشاند و در انظار اجانب مَعرَضیَّت برای فساد دارد و صورت و دست هم پوشیده نمی‌شود و بهترین پوشش چادر است که تمام مفاتن بدن را از نظر نامحرمان حفظ می‌کند.
آیت الله سیستانی: پوشاندن آن از نامحرم لازم است.
آیت الله سبحانی: حجم بدن زن باید پوشیده باشد.

11- حضور زنان در کوچه و بازار، بدون وجود ضرورت و سر و کار داشتن بیش از حد با نامحرمان چگونه است؟
آیت الله فاضل لنکرانی (ره): مناسب نیست، بلکه در بعضی موارد جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: خلاف سنن اسلامی و التزام به عفت و پرهیز از اختلاط با بیگانه است.
آیت الله تبریزی: مقتضای عفت آن است که از صحبت با نامحرم در غیر موارد حاجت پرهیز نماید و نیز در کوچه و بازار در صورتی که در معرض نگاه نامحرم باشد به غیر از مقدار حاجت و ضرورت مکث ننماید.
آیت الله بهجت (ره): جواز و عدم جواز، دائر مدار اشتمال بر حرام و عدم آن است.
آیت الله سیستانی: اگر با رعایت احکام شرع باشد اشکال ندارد اگر چه بهتر ترک است.
آیت الله مکارم شیرازی: در برخورد و گفتگو با نامحرمان به گفتگوهای عادی اکتفا کنند.

12- در مجالس عروسی و زنانه، زنان لباسهایی را می‌پوشند که نیمه عریان بوده و روز به روز هم این پوشش‌ها رقیق‌تر و نامناسب‌تر می‌گردد. پوشش این لباس‌ها که غالباً الگوگیری از مدلهای غربی و کفار می‌باشد اگر تشبه به کفار محسوب شود، چه صورتی دارد؟
آیت الله مکارم شیرازی: این گونه پوشش‌ها از نظر شرعی اشکال دارد حتی اگر در مجالس زنان باشد.
آیت الله فاضل لنکرانی (ره): اگر عرفاً تشبه به کفار باشد حرام است و الا مناسب نیست که زنان حتی در بین خود از این لباس‌ها که باعث از بین رفتن حیا می‌شود، استفاده کنند.
آیت الله سبحانی: هر‌گاه مایه فساد و یا ترویج فساد است خودداری کند. توصیه این است که انسان از غربزدگی به جایی نمی‌رسد و پوشیدن لباس غربیان مایه ترقی نیست، سبب ترقی، علم و ایمان است.
آیت الله نوری همدانی: تقلید از غرب کار صحیحی نیست و بر زنان لازم است مسئله پوشش اسلامی را کاملاً رعایت نموده و خود را از نامحرم حفظ نمایند.

13- اگر مردی همسرش را به حجاب اسلامی ملزم نکند آیا فاسق محسوب می‌شود؟
آیت الله خامنه‌ای: فی نفسه موجب فسق نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی (ره): طبق شرایط و مراحل امر به معروف و نهی از منکر عمل کند.
آیت الله صافی گلپایگانی: اگر در این خصوص بی‌تفاوت باشد فاسق است.
آیت الله مکارم شیرازی: واجب است امر به معروف و نهی از منکر را در این زمینه عمل کند.
آیت الله تبریزی: وظیفه هر شخصی است که اهل و عیال خود را از گناهان باز دارد و بدون احراز عدم عذر با احتمال صحت نمی‌توان کسی را فاسق دانست. والله العالم.
آیت الله سیستانی: صرف عدم الزام موجب فسق نیست.
آیت الله بهجت (ره): اگر در حجاب نداشتن او شریک باشد مثل اینکه به او اجازه خروج از منزل را بدهد، بله فاسق می‌شود.

14- آرایش زنانه توسط مردان مثل زیر ابرو برداشتن یا بند انداختن صورت و امثال آنچه صورت دارد و کسب درآمد از این راه چگونه است؟
آیت الله فاضل لنکرانی (ره): اگر عرفا آرایش جنس مخالف تلقی شود جایز نیست و درآمد آن هم جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: جایز نیست و اجرتش نیز حرام است.
آیت الله مکارم شیرازی: همه این‌ها حرام است.
آیت الله تبریزی: آرایش زن توسط مرد حرام است و اگر مرد خودش را همانند زنان بیاراید، باید بداند که از اموری که به فساد جامعه و دعوت به گناه و پستی مؤمن و احیاناً مَعرَضیَّت انجام کبائر یا عمل برخلاف احتیاط واجب می‌انجامد، باید پرهیز شود و درآمد آن کار حلال نیست.
آیت الله بهجت (ره): تشّبه مرد به زن جایز نیست و درآمد آن هم به حکم آن است.
آیت الله سیستانی: جایز نیست.

15- آرایش سر و صورت توسط مردان با الگوگیری از مدلهای غربی و ماهواره‌ای چه صورتی دارد و کسب درآمد آرایشگران از این راه چگونه است؟
آیت الله مکارم شیرازی: این گونه کار‌ها از نظر شرعی خالی از اشکال نیست.
آیت الله فاضل لنکرانی (ره): اگر عرفاً تشبّه به کفار باشد یا مفسده دیگری بر آن مترتب شود جایز نیست.
آیت الله سبحانی: هر‌گاه عنوان تشبّه به کافران پیدا کند حرام است.
آیت الله نوری همدانی: تشبّه به آنان کار صحیحی نیست، مسلمانان نباید از غرب تقلید کنند.

علی اکبر علویقی، زن در آیینه تاریخ

 پانویس:
1.  تاریخ پوشاک ایران، پریچهر رحیمی، مقدمه ای بر پیدایش و سیر تحولات پوشاک
2.  ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج۲، ص۷۸ و برتراند راسل، زناشوئی و اخلاق، ص۱۳۵.
3.  به نقل از دایره‏المعارف القرن العشرین، ۱۹۲۳.
4. تفسیر اثنی عشری، ج ۱۰، ص ۴۹۰.
5. لغت نامه دهخدا، ذیل واژه ماد
6. ضیاءپور، پوشاک باستانی ایرانیان، ص ۵۴.
7. ضیاءپور، پوشاک باستانی ایرانیان، ص ۵۶
8. ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج۱، ص۵۵۲.
9. پوشاک در ایران باستان، فریدون پور بهمن، صفحه 75
10. جلیل ضیاء پور، پوشاک زنان ایرانی، ص ۱۹۴.
11. جلیل ضیاء پور، پوشاک زنان ایرانی، ص ۱۹۷.
12. اعظمی سنگسری، چراغعلی. تاریخ سنگسر-مهدیشهر. چاپ اوّل، مؤلف، ۱۳۷۱، ص۳۶.
13. جلیل ضیاء پور، پوشاک زنان ایرانی، ص ۱۱۴
14. جلیل ضیاء پور، پوشاک زنان ایرانی، ص ۱۱۴
15. وشنوه‏ای، حجاب در اسلام، ص۵۹، به نقل از السیرة الحلبیه، ج۲، ص۴۹

‎‎منابع:
1-ش‍اه‌ع‍ب‍دال‍ع‍ظی‍م‍ی‌، ح‍س‍ی‍ن‌، ت‍ف‍س‍ی‍ر اث‍ن‍ی‌ع‍ش‍ری، ت‍ه‍ران، نشر م‍ی‍ق‍ات‌، ۱۳۶۳.
2-ی‍زدان‍ی‌خ‍داش‍ه‍ری‌، س‍ارا، ت‍رک‍ی‍ب‍ی‌ ب‍ی‌ن‍ظی‍ر از زی‍ب‍ای‍ی‌ و پ‍وش‍ی‍دگ‍ی، اع‍ت‍م‍اد، (۶ دی‌ ۱۳۸۴): ص‌ ۱۱.
3-محمدی‌نیا، اسدالله، فلسفه چادر، حجاب برتر: تحقیق علمی پیرامون چادر درقرآن و روایات و تاریخ ایران باستان، قم: سبط اکبر علیه‌السلام‏‫، ۱۳۸۴.
4-رسائل، امیرحسین، در جستجوی لباس از دست رفته، شرق (۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۵):ص ۱، ۲۶.
5-اخوان، عباسعلی، حجاب زنان ایران باستان، رسانه، ش ۲۱، ۲۰، تابستان، پاییز ۱۳۸۲:: ص ۳۰ - ۳۳.
6-دل‍پ‍ذی‍ر، زه‍را، ح‍ج‍اب‌ در ت‍اری‍خ‌ ای‍ران‌ ب‍اس‍ت‍ان‌، ق‍دس‌، (۲۱ ف‍روردی‍ن‌ ۱۳۸۲): ص‌ ۹.
7-ض‍ی‍اء پ‍ور، ج‍ل‍ی‍ل‌، پ‍وش‍اک‌ ب‍اس‍ت‍ان‍ی‌ ای‍ران‍ی‍ان‌ از ک‍ه‍ن‌ت‍ری‍ن‌ زم‍ان‌ ت‍ا پ‍ای‍ان‌ ش‍اه‍ن‍ش‍اه‍ی‌ س‍اس‍ان‍ی‍ان، ت‍ه‍ران‌.
8-هرمان، جرجیا، تجدید حیات هنرو تمدن در ایران باستان، ترجمه مهرداد وحدتی.
9-خرمی، مصطفی، "بررسی برخی از ابهامات تاریخ ایران"، اراک: دهمین جشنواره جوان خوارزمی، 1387، صص13-20
10-رحیمی، پریچهر، "تاریخ پوشاک ایران"، انتشارات دانشگاه هنر،1385
11- http://hijabs.blogfa.com